特朗普化身“大儿童”出席白宫复活节滚彩蛋活动
![]() |
![]() |
bayraq | tu?ra |
![]() | |
Mustaqillik tarih? | 1945 Oktabr 24 (Milletler Ligas?dan) |
Resmiy til | ?ngliz tili, frenk tili, ispan tili, rus tili, ?in tili, arap tili |
Paytaht | Nyu York |
E? balaban ?eerler | ?anhay, Pekin, Mumbayi, ?stanbul? |
Devlet qurum? | Memleketlerara te?kilat? |
? Ba? katip | Antoniu Guterre?? |
? Ba? Assambleyan?? reisi | Volkan Bozk?r |
Birle?ken Milletler Te?kilat? (q?sqaca Birle?ken Milletler ya da BM; resmiy tillerinde - arap?a ????? ???????, ?ince: 联合国, frenk?e Nations Unies, inglizce United Nations, ispanca Naciones Unidas, rus?a Объединенные Нации) - 1945 oktabr 24-de qurul?an dünya bar?????n?, telükesizligini qorumaq ve milletlerara iqtisadiy, i?timaiy ve medeniy bir i? birligi inki?af etmek i?ün qurul?an milletlerara bir te?kilatt?r. Birle?ken Milletler ?züni "adalet ve telükesizlikni, iqtisadiy inki?af ve i?timaiy e?itlikni milletler aras?nda bütün memleketlerge sa?laman? maqsat etilgen global bir qurulu?" dep tan?mlay. Milletleraras? ili?kilerde, quvet qullan?luv?n? ilk olaraq umumcian seviyede yasaqla?an ilk antla?ma Birle?ken Milletler S?zle?mesidir.
Te?kilatn??, qurul?an senelerinde 51 ol?an aza say?s? ?imdi itibarinen azal??? k?telgen Vatikan ve de?i?tirilgen ?in Halq Cumhuriyeti so?ki qo?ul?an aza Montenegro dahil 192-ge bar?and?r. Te?kilatn?? idaresi Nyu Yorktaki ba? merkezinden yürsetile ve aza memleketlernen er sene tertipli olaraq yasal?an topla?uvlar kene bu ba? merkezde yasala.
Te?kilat yap?sal olaraq idariy b?lüklerge ayr?l?and?r; Ba? Assambleya, Telükesizlik ?uras?, ?qtisadiy ve ??timaiy ?ura, ?dare ?uras?, Ba? Katibiyet ve Memleketleraras? Adalet Divan?. Te?kilatn?? e? k?z ald?ndaki merciisi Ba? Katiptir.
Birle?ken Milletler fikriy ilk olaraq, II Cian cenkini? bitkeninde cenkini ?alibiy memleketler taraf?ndan, memleketler aras?ndaki a?la?mazl?qn? ortadan k?termek ilerde meydan?a kelip olacaq ve ?zlerini? telükesizliklerini tehdit etip olacaq bir cenkni? ald?na ke?ip olmaq maqsad?nen orta?a at?l?and?r. Te?kilat yap?s?n?? alen bu maqsatn? qoru?an BM Telükesizlik ?uras?n?? barl??? ve ?al??uvlar?nen orta?a sal?n?and?r. Telükesizlik ?uras? on be? memleketten ibaret, bu memleketlerden be?i daimiy aza status?ndad?r ve m?tlaq veto yetkisine saiptir. Bu memleketler Amerika Qo?ma ?tatlar?, Rusiye, ?in Halq Cumhuriyeti, Büyük Britaniya ve Frenkistand?r. Telükesizlik ?uras?n?? qarar al?p oluv? i?ün 10/15 nisbeti kerek ol?p, daimiy azalardan birevini? aksi y?nde rey qullanmamas? kerektir. BM i?tihatlar?na k?re Telükesizlik ?uras? qarar alakende veto yetkisine saip azalardan birevi ya da bir qa??n?? rey bermege qo?ulmamas? bu azalarn?? qarar? veto etkeni a?lam?na kelmey. Ayr?ca daimiy azalarn?? ?ekimser qalmalar? da ayn? neticeni bere.
Qurul???
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]
Birle?ken milletler (United Nations) ?st?las? ilk olaraq Franklin Ruzvelt (Franklin Roosevelt) taraf?ndan II Cian cenki s?ras?nda müttefik memleketler i?ün qullan?l?and?r. ?lk resmiy qullanuv? ise 1942 yanvar 1-de Birle?ken Milletlerni? beyannamesinde ve Atlantik Hartiyas?ndad?r. Bu tarihtan so? müttefik devletleri ?zlerini "United Nations Fighting Forces" olaraq adland?r?anlard?r.
Birle?ken Milletler fikri 1943 senesinde Moskva, Tehran ve Qairede müttefiklerni? topla?uvlar? s?ras?nda ??qqan ol?p Frenkistan, ?in, Büyük Britaniya, Amerika Qo?ma ?tatlar?, ?SCBni? temsilciliginen olu?qand?r.
Te?kilat Yap?s?
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Ba? Assambleya
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Ba? Assambleya, Birle?ken Milletler aza devletlerden olu?ur. Er azan?? Ba? Assambleyadaki temsilcileri 5 ki?iden ?oq olamaz. Ba? Assambleyan?? k?revleri ?ulard?r:
- Silas?zlanma ve sila denetimi mevzus?nda teklifler bermek.
- Bar???q ve telükesizlikni etkilecek k?rü?üvler yasamaq, er mevzuda teklifler bermek.
- Memleketler aras?ndaki yah?? ili?kilerni bozuc? problemlerni?, bar???q yollar?nen ?ezüvi i?ün teklifler bermek.
Telükesizlik ?uras?
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Siyasiy saada bir yürsetme organ?d?r. ?uran?? 5 daimiy azas?n?? veto aqq? bard?r. 10 ke?ici aza ise eki senelik bir zaman i?ün saylanalar. Saylavlar?nda co?rafik denge esas al?na. 15 azas? ol?an bu ?uran?? g?revleri ?ulard?r:
- Birle?ken Milletlerni? maqsat ve ilkelerine uy?un bi?imde bar???q ve telükesizlikni qorumaq.
- Memleketleraras? bir a?la?mazl?qqa yol a?a bilecek er türlü ?eki?meli durumn? soru?t?rmaq.
- Memleketleraras?nda ?eki?meli mevzularda a?la?ma ?artlar?n? teklif etmek.
- Silalanman? denetlek planlar az?rlamaq.
- Bar???qqa qar?? bir telüke ya da ücüm ol?p olma?an?n? ara?t?raraq, izlenecek yolu teklif etmek.
- ücüm etkenlerge qar?? askeriy birlikler qurularaq tedbirler almaq.
Telükesizlik ?uras?n?? Qarar Alma Süreci:
Telükesizlik ?uras?n?? qarar al?p oluv? i?ün 10/15 nisbeti kerek ol?p, daimiy azalardan i? birevini? aksi rey qullanmamas? kerektir. BM i?tihatlar?na k?re Telükesizlik ?uras? qarar alakende veto yetkisine saip azalardan birevi yaki bir qa?? rey bermege qo?ulmasa bu veto etkeni a?lam?na kelmey. ?ekimser olsalar da ayn?d?r.
?ura?a ba?l? ba?l?ca qurul??lar ?ulard?r:
- Birle?ken Milletler Ticaret ve ?nki?af Konferentsiyas?
- Birle?ken Milletler Balalar?a Yard?m Fondu
- Birle?ken Milletler Mülteciler Yüksek Komissar? Ofisi
- Dünya ??da ?uras?
- BM ve FAO Dünya ??da Programmas?
- Birle?ken Milletler Maarif ve Ara?t?rma ?nstitut?
- Birle?ken Milletler ?nki?af Programmas?
- Birle?ken Milletler Silas?zlanma Ara?t?rmalar? ?nstitut?
- Birle?ken Milletler Sinaiy ?nki?af Te?kilat?
- Birle?ken Milletler ?evre Meseleleri Programmas?
- Birle?ken Milletler Universiteti
- Birle?ken Milletler Mahsus Fondu
- Birle?ken Milletler ??timaiy ?nki?af Ara?t?rma ?nstitut?
- Qad?nn?? ?lerlemesi ??ün Memleketleraras? Ara?t?rma ve Tasil ?nstitut?.
?qtisadiy ve ??timaiy ?ura
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Ba? assambleyaca saylan?an 54 azadan olu?ur. Azal?qlar? sonlan?anlar ya??dan saylan?p olalar. Ba?l?ca g?revleri ?ulard?r:
- Birle?ken Milletlerni? ?al??malar?n? yürsetmek.
- Memleketleraras? iqtisadiy, i?timaiy, medeniy mevzularda esabatlar az?rlamaq.
54 azadan ibaret bu ?ura, BM-ni? iqtisadiy ve i?timaiy meselelernen mücadele etip oluv? maqsad?nen qurul?an bir organd?r. ?qtisadiy ve i?timaiy ?ura er kesni? insan aqlar?na ve temel azatl?qlar?a faal bir ?ekilde say?? k?sterüvini sa?lamaq i?ün tevsiyeler bere. Yetkisine kirgen mevzular?a ili?kin olaraq, Ba? Assambleya?a sunulmaq i?ün antla?ma leyhalar? az?rlap ola. ?qtisadiy ve i?timaiy ?ura g?revini daa faal yasayalmaq maqsad?nen ?zü k?zün ald?nda ?al??acaq komissiya ve komitetler qur?and?r. Bular:
- ?nsan Aqlar? Komissiyas?; 1946 senesi qurul?an insan aqlar? komissiyas?, ECOSOC bünyesinde insan aqlar? normalar?n?? uquqiy bir ?ekle d?nü?tirilmesinen alaqal? faaliyet k?stere. 43 de?i?ik aza co?rafik regionlardan e?it temsil esas?na k?re saylana. 1967-ge qadar insan aqlar? ihlallerinen ba?l? olaraq ?ikayetlerge maniy olmaq i?ün yapt?r?m gücü ya da areketke ke?me yetkisi yoq edi. 1967-de 1235 say?l? ECOSOC qarar?nen komissiya ve on?? alt organ? ol?an az?nl?qlarn?? qorunmas? ve ayr?mc?l?qn?? ald?n? almas? alt komissiyas? inceleme ve ara?t?rma yetkilerinen donat?ld?. Bu tarihta insan aqlar? ihlallerine y?nelik inceleme ve ara?t?rma yasama yetkisi berilgendir. 1970-de 1503 say?l? ECOSOC qarar?nen komissiya?a insan aqlar? ihlallerini soru?t?rma ve tevsiyeler berme yetkisi berilgendir.
- ?nsan Aqlar? Yüksek Komissarl??? (UNHCHR); BM ?art?n?? 1, 13 ve 55-nci maddelerinden g?revini al?an yüksek komissarl?q, BM-ni? insan aqlar? pro?rammalar?n?? koordinatsiyas?n? sa?lamaq ve insan aqlar?na umumcian say??n? kü?lendirmek maqsad?nen qurul?and?r. Merkezi ?svi?reni? Cenevre ?eerindedir. Nyu Yorkta bir büros? bard?r.
Memleketleraras? Adalet Divan?
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Memleketleraras? Adalet Divan?, Birle?ken Milletlerni? yar?? organ?d?r. Memleketler, istegenleri davan? Adalet Divan?na al?p keteler. Divan 15 yar???tan olu?ur. Yar???lar, General Assambleya ve Telükesizlik ?uras?nca saylanalar. G?rev müddetleri doquz y?ld?r. Divanda bir devletten eki yar??? olamaz. Memleketleraras? Adalet Divan?, Felemenkni? bir ?eeri Laheydedir.
Resmiy tiller
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Arap, ?in, Frenk, ?ngliz, ?span ve Rus tilleri te?kilatn?? resmiy tilleridir[1].
Ba? Katibiyet
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]Ba? Katibiyet, Birle?ken Milletlerni? organlar?n?? ?al??malar? i?ün kerekli ortam ve ?artlarn? sa?lar. Orta?a sal?n?an program ve siyasetlerni uy?ular. Memleketleraras? bar??i ve telükesizlikni bozuc? vaqialar mevzus?nda esabatlar az?rlap Telükesizlik ?uras?na bere. Ba? Katipligini 2017 y?l?ndan berli Portugaliya cumhuriyetinden Antoniu Guterri? yasay[2].
Birle?ken Milletler Ba? Katipleri
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]1 | Norvegiya | Trügve Halvdan Li | (1946 - 1952) | |
2 | ?sve?iya | Dag Hammar??ld | (1953 - 1961) | |
3 | Myanmar | U Tant | (1961 - 1971) | |
4 | Avstriya | Kurt Valdhaym | (1972 - 1981) | |
5 | Peru | Havyer Peres de Kuelyar | (1982 - 1991) | |
6 | M?s?r | Butros Butros-?ali | (1992 - 1996) | |
7 | ?ana | Kofi Annan | (1997 - 2006) | |
8 | Cenübiy Koreya | Pan Gi Mun | (2006 - 2016) | |
9 | Portugaliya | Antoniu Guterri? | (2017 - ?imdi) |
?htar
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]At?flar
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]- ↑ Official Languages Archived 12 July 2015 at the Wayback Machine, www.un.org. Retrieved 22 May 2015
- ↑ Guterres, António (9 January 2017). "U.N. SECRETARY-GENERAL ANTóNIO GUTERRES: MY VISION FOR REVITALIZING THE UNITED NATIONS". Newsweek.com. Newsweek. Archived from the original on 12 January 2017. Retrieved 13 January 2017
Kitabiyat
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]- Ball Howard Genocide: A Reference Handbook. — Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2011. — ISBN 978-1-59884-488-7
- Soldiers of Diplomacy: The United Nations, Peacekeeping, and the New World Order. — University of Toronto Press, 1998. — ISBN 978-0-8020-0899-2
- An Insider's Guide to the UN. — New Haven, Connecticut: Yale University Press, 2004. — ISBN 978-0-300-10155-3
- The A to Z of the United Nations. — Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2009. — ISBN 978-0-8108-5547-2
- Gold Dore Tower of Babble: How the United Nations Has Fueled Global Chaos. — New York: Crown Forum, 2004. — ISBN 978-1-4000-5475-6
- Grant Thomas D. Admission to the United Nations: Charter Article 4 and the Rise of Universal Organization. — Leiden, Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers, 2009. — Vol. 50. — ISBN 978-900417363-7
- FDR and the Creation of the U.N.. — New Haven, Connecticut: Yale University Press, 2000. — ISBN 978-0-300-08553-2
- Kennedy Paul The Parliament of Man: The Past, Present, and Future of the United Nations. — New York: Random House, 2007. — ISBN 978-0-375-70341-6
- The Last Lion: Winston Spencer Churchill. — New York: Little Brown and Company, 2012. — Vol. Volume 3: Defender of the Realm, 1940–1965. — ISBN 978-0-316-54770-3
- United Nations: The First Fifty Years. — New York: Atlantic Monthly Press, 1995. — ISBN 978-0-87113-616-9
- Capital of the World: The Race to Host the United Nations. — New York University Press, 2013. — ISBN 978-0-8147-0794-4
- ?ablon:Cite encyclopedia
- Act of Creation: The Founding of the United Nations: A Story of Super Powers, Secret Agents, Wartime Allies and Enemies, and Their Quest for a Peaceful World. — Boulder, Colorado: Westview Press, 2003. — ISBN 978-0-8133-3324-3
- Sherwood Robert E. Roosevelt and Hopkins: An Intimate History. — New York: Harper and Brothers, 1948.
- The Oxford Handbook on the United Nations. — Oxford University Press, 2009. — ISBN 978-0-19-956010-3
- Wistrich Robert S. A Lethal Obsession: Anti-Semitism from Antiquity to the Global Jihad. — New York: Random House, 2010. — ISBN 978-1-4000-6097-9
T?? Ba?lant?lar
[de?i?tir | kodun? de?i?tir]- Birle?mi? Milletler Türkiye veb sayt?
- Birle?mi? Milletler ve Milletler Cemiyeti nedir? 1 fevralni? 2009 s. arhivlengen.
Bu maqale q?r?mtatarca vikipediyan?? yah?? maqalelerinden biridir. |